Czyste Powietrze to ogólnopolski program dopłat działający od września 2018 roku. Ma na celu dofinansowanie wymiany starych, nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe (np. węgiel kamienny, brykiet, ekogroszek, drewno, pellet) na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy. W ramach tego programu można również liczyć na pomoc finansową związaną z przeprowadzeniem prac termomodernizacyjnych obiektu. Wszystkie te działania mają na celu poprawę jakości powietrza (walka ze smogiem) poprzez zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Program zarządzany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Od 25 stycznia obowiązuje już III część programu Czyste Powietrze. Najważniejsze zmiany w tej odsłonie to możliwości łączenia tego finansowania z programami gminnymi, dopuszczenie kotłów dwupaliwowych zgazowujących drewno i spalających pellet drzewny, jako zgodnych z celami programu oraz doprecyzowanie wymagań dla przewodów kominowych w przypadku kotłów na paliwo stałe, ze względów bezpieczeństwa. Od 1 stycznia 2022 r. nie można już składać wniosków o dotacje na kotły węglowe.
Warto też wspomnieć, że 15 lipca 2022 roku wszedł nowy program Czyste Powietrze Plus. W ramach programu pieniądze na wymianę pieca lub termomodernizację budynku będą wypłacane w dwóch transzach. Pierwszą z nich (50%) beneficjenci dostaną przed rozpoczęciem inwestycji, drugą – po jej zakończeniu. Taka zmiana ma umożliwić wymianę starego źródła ciepła również osobom o gorszym statusie materialnym, których nie stać na sfinansowanie takiej inwestycji.
Wnioski na dofinansowanie w programie Czyste Powietrze można złożyć w formie elektronicznej poprzez profil zaufany. Wnioskodawca zobowiązany jest również do wydrukowania i podpisania wniosku oraz dołączenie go w formie skanu lub dostarczenie go w postaci papierowej wraz z załącznikami do właściwego WFOŚiGW. Jeżeli nie ma możliwości złożenia wniosku drogą elektroniczną, dopuszczalne jest też złożenie wniosku jedynie w formie papierowej.
Kto może składać wnioski?
Z programu mogą skorzystać właściciele lub współwłaściciele jednorodzinnych budynków mieszkalnych, lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.
Beneficjenci zostali podzielni na 3 grupy zgodnie z częściami programu Czyste Powietrze. Do pierwszej grupy należą wnioskodawcy uprawnieni do podstawowego poziomu dofinansowania, gdzie maksymalny roczny dochód dla tej grupy to 100 000 zł.
Druga grupa to wnioskodawcy uprawnieni do podwyższonego dofinansowania, osiągający dochód do 1564 zł (gospodarstwa wieloosobowe) lub do 2189 zł netto na osobę miesięcznie (gospodarstwa jednoosobowe). W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej, roczny przychód nie może przekroczyć trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę wg rozporządzenia Rady Ministrów.
Trzecia grupa beneficjentów to osoby najuboższe, czyli gdy miesięczny dochód na jednego członka w gospodarstwie wieloosobowym nie przekracza 900 zł oraz 1260 zł w przypadku gospodarstw jednoosobowych lub mających ustalone prawo do otrzymywania zasiłku stałego, zasiłku okresowego, zasiłku rodzinnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej roczny przychód nie powinien przekroczyć dwudziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującym w grudniu roku poprzedzającego rok złożenia wniosku o dofinansowanie.
Wielkość i warunki otrzymania dotacji
Forma i wysokość wsparcia w programie zależą od wysokości miesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy. Ważne jest to, że dochód liczony jest zgodnie z metodyką opisaną w instrukcji do wypełnienia wniosku o dofinansowanie (w oparciu o zasady programu „Rodzina 500 plus”). Poniżej podane zostaną maksymalne kwoty dotacji. Jeśli ktoś wyda na termomodernizację budynku więcej, może starać się o preferencyjną pożyczkę na sfinansowanie dodatkowych kosztów.
Program Czyste Powietrze jest podzielony na trzy części. Do pierwszej podstawowej kwalifikują się beneficjenci uzyskujący sumaryczny dochód roczny do 100 000 zł. Mogą tu wystąpić trzy opcje. Wariant pierwszy to demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe oraz zakup i montaż gruntowej pompy ciepła lub typu powietrze-woda do celów centralnego ogrzewania (c.o.) lub ogrzewania i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Dodatkowo mogą być wykonane prace takie jak: demontaż, zakup i montaż nowej instalacji c.o. lub c.w.u. (w tym kolektory słoneczne), mikroinstalacji fotowoltaicznej, wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła lub ocieplenia przegród budowlanych, okien, drzwi zewnętrznych, a także przygotowanie dokumentacji dotyczącej powyższego zakresu: audyt energetyczny (pod warunkiem wykonania ocieplenia przegród budowlanych), dokumentacja projektowa, ekspertyzy. Kwota dofinansowania w tej opcji wynosi do 25 000 zł lub 30 000 zł gdy instalowana jest instalacja fotowoltaiczna (PV). Opcja nr 2 jest analogiczna do nr 1, różnica polega na tym, że źródłem ciepła są urządzenia inne niż wymienione wcześniej. Tutaj też kwoty są nieco niższe: 20 000 zł lub 25 000 zł (z PV).
Trzecia możliwość to przedsięwzięcie, które nie obejmuje wymiany źródła ciepła na nowe lecz jedynie zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła lub termomodernizację oraz wykonanie dokumentacji dotyczącej powyższego zakresu. W tym przypadku dofinansowanie wynosi do 10 000 zł.
Część druga jest to podwyższony poziom dofinansowania skierowany do drugiej grupy beneficjentów. Opcja pierwsza jest analogiczna jak w części pierwszej jednak nie ma tu podziału na źródła ogrzewania (wariant I i II). Kwota dotacji wynosi 32 000 zł lub 37 000 zł (z instalacją PV). W tej części możliwe jest prefinansowanie, wtedy kwoty maksymalne wynoszą 42 000 zł lub 47 000 zł (z PV). Opcja druga (odzwierciedlenie możliwości III w części pierwszej) nie obejmuje wymiany źródła ciepła lecz zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, ocieplenia przegród budowlanych lub wykonanie dokumentacji dotyczącej powyższego zakresu. Kwota dotacji wynosi 15 000 zł lub 25 000 zł dla dotacji z prefinansowaniem.
Trzecia część programu dedykowana jest dla najuboższych. Podział na opcje obowiązuje tak jak przy części drugiej. Różnica jest w maksymalnych kwotach dotacji, które wynoszą dla opcji pierwszej 60 000 zł lub 69 000 zł (z PV). Dla dotacji z prefinansowaniem 70 000 zł lub 79 000 zł (z PV).
Pompy ciepła objęte dotacją programu Czyste Powietrze
Wszystkie źródła ciepła instalowane w ramach programu, w tym pompy ciepła, muszą spełniać wymogi określone w Rozporządzeniu Delegowanym Komisji (UE) NR 811/2013 lub NR 812/2013 z dnia 18 lutego 2013 r. oraz w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1369 z dnia 4 lipca 2017 r. ustanawiającym ramy etykietowania energetycznego i uchylającym dyrektywę 2010/30/UE.
Zielona lista urządzeń i materiałów (ZUM) objętych programem Czyste Powietrze przedstawiona jest na stronie zum.ios.edu.pl i jest na bieżąco aktualizowana. Na liście znajdą się urządzenia grzewcze na paliwa stałe, ciekłe i gazowe oraz urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii (kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne, pompy ciepła). Urządzenie może zostać wpisane na listę po wcześniejszej rejestracji na stronie i po weryfikacji dodane w bazie. ZUM ma charakter informacyjny, nie jest informacją handlową czy rankingiem, urządzenia są w niej uszeregowane losowo.
Jednym z istotniejszych warunków, jakie muszą spełniać urządzenia w programie Czyste Powietrze jest minimalna klasa energetyczna. Przykładowo jeżeli chodzi o pompy ciepła:
- powietrze-woda – A+,
- powietrze-woda o podwyższonej klasie efektywności energetycznej – A++,
- gruntowe o podwyższonej klasie efektywności energetycznej – A++,
- do c.w.u. – A.
Przykładowo urządzenia firm alpha innotec oraz Midea dostępnych w dystrybucji bruk-Bet PV mają dostosowaną ofertę do tych wszystkich wymagań i znajdują się w bazie ZUM. W asortymencie znajdują się pompy ciepła powietrze-woda oraz pompy ciepła do c.w.u. Poza możliwością uzyskania dotacji z programu, ważne są też inne korzyści wynikające z użytkowania pompy ciepła. Jedna z zalet jest cicha i automatyczna praca. Pompy ciepła to również urządzenia wielofunkcyjne. Ogrzewają wodę i pomieszczenia, mogą też chłodzić latem. Pompy ciepła to najbardziej efektywny i ekologiczny sposób ogrzewania budynków i przygotowywania ciepłej wody użytkowej.
Dzięki modernizacji instalacji koszty ogrzewania mogą spaść nawet o 60%, emisja smogu może zostać zredukowana o 96%. Warto więc skorzystać z programu Czyste Powietrze aby ogrzewać dom bardziej wydajne, ekologiczne oraz najlepiej wykorzystując energię odnawialną (np. pompa ciepła).
